Chinese Gynaecologie
Chinese gynaecologie is een populair thema binnen de Chinese geneeskunde. Simpelweg omdat we daarin veel te bieden hebben. We zien dan ook steeds vaker dat Chinees geneeskundige praktijken zich specifiek gaan richten op vrouwenproblematiek. Eén van de koplopers en topexperts binnen dit veld is Martine Cornelissen. Je kunt Martine en haar team vinden op de Sumatrakade in Amsterdam met hun praktijk Zi Yuan Ting. Zij zijn specifiek gespecialiseerd in gynaecologie en fertiliteitsproblematiek. Met name door middel van acupunctuur en kruidengeneeskunde helpen zij vrouwen op weg naar een betere gezondheid of een vlottere zwangerschap. Veel leesplezier.
INTERVIEW Martine Cornelissen
Mijn naam is Martine Cornelissen en ik ben gepassioneerd door Chinese geneeskunde in al zijn aspecten. Niet alleen wat er fysiek gebeurt bij patiënten, maar ook wat het mentale, emotionele en spirituele aspect betreft. Reeds vanaf mijn 10e levensjaar had ik veel interesse in Oosterse culturen en filosofieën. Ik las alles wat los en vast zat over dat onderwerp. Inmiddels is de Chinese Geneeskunde een integraal deel van mijn leven geworden: ik heb een praktijk in Amsterdam, ik geef les over Traditioneel Chinese Gynaecologie, ik spreek erover op congressen en ook thuis zitten we ’s ochtends aan de kippensoep. Na de middelbare kunstopleiding ben ik Sinologie gaan studeren aan de Rijksuniversiteit in Gent. Daarna ben ik met een beurs naar China vertrokken om Chinese taal en cultuur te studeren. Na mijn studie werkte ik voor een Zwitsers marketingbedrijf in Shanghai en tijdens mijn 2e jaar daar kwam ik terecht bij een 87 jarige arts – een acupuncturist uit een lange familietraditie – dokter Yang. “Ik was zelf bij hem onder behandeling en toen ik daar zo in zijn kleine zit/slaap/behandelkamertje zat met al die moxa luchten om me heen, wist ik: dit is wat ik wil gaan doen. Het voelde zo thuis.” Eenmaal terug in België ben ik Chinese geneeskunde gaan studeren. Al vrij snel merkte ik dat ik niet echt geïnteresseerd was in het behandelen van pijnlijke ellebogen en stijve nekken. Het was vooral dat interne stuk wat me zo boeide. Omdat ik Chinees spreek was het voor mij heel makkelijk om in de zomermaanden naar China te gaan en stage te lopen. Ik weet nog goed dat ik na het eerste jaar acupunctuur stage wilde lopen op de gynaecologie-afdeling in Shanghai en toen de arts me vroeg: “Heb je kruiden gestudeerd?” en ik nee moest antwoorden vertelde hij me dat ik daar dan niks kon doen. Zo ben ik meteen na mijn acupunctuur kruiden gaan studeren.
Waar heb je die studie gedaan?
Eerst bij Qing Bai. Tussendoor zat ik vaak in China omdat ik op de gynaecologie-afdelingen in verschillende ziekenhuizen wilde meelopen, oa in Beijing in Dong Zhi Men, in Qingdao in het Traditional Chinese Medicine Hospital, in Shanghai in het People’s First Hospital en tenslotte bij Shandong University of TCM in Jinan. Daar heb ik het meest geleerd van mijn lerares Dr. Li Xiu-zhen. Ik studeer graag, dus daarna ben ik een 2 jarige opleiding gynaecologie gaan volgen in Duitsland bij Dr. Yuning Wu, zij was het hoofd van de gynaecologie afdeling in Beijing. Vervolgens ben ik naar Engeland gegaan om daar een gynaecologie opleiding te volgen die met name op kruiden gericht was. Ik ben hier in Amsterdam begonnen met 1 behandelkamer maar geleidelijk aan werd de praktijk groter en kwamen er freelancers bij. Momenteel hebben we Yvonne van Buijten, Ineke van der Ham en Gwen Soesman. Sinds kort is daar ook Ursula van Tienen bij gekomen. In totaal 5 vrouwen hier in onze praktijk. Er is veel contact en intervisie , dat was een van de redenen dat ik naar deze praktijk wilde uitbreiden. Omdat het onderlinge overleg erg leuk en leerzaam is.
Merk je daar een positieve invloed van op de kwaliteit van je praktijk?
Toch wel, ik weet niet of het noodzakelijk is maar het is wel heel fijn. Zelf ben ik een grote TCM-nerd die het fijn vind om na mijn uren ook thuis nog verder in de boeken te zitten. Als ik iets niet weet, dan ga ik het zoeken. Ik houd niet van trucjes, dit punt voor dat want het lost dat op. Ik wil weten wat er nu echt aan de hand is, hoe zit het patroon in elkaar. Als je het mechanisme begrijpt, waar het is misgelopen, dan kun je gaan bedenken wat je eraan wil doen. Dat soort dingen worden heel vaak besproken tijdens zo’n intervisie. Daarbij komt er inbreng vanuit verschillende visies en dat houdt je scherp. Het is voor de klant ook erg fijn als je er eens niet bent dat er altijd iemand is die het van je overneemt. Op die manier kunnen patiënten altijd terecht en dat geeft een veilig gevoel.
Eerder vertelde je ons het verhaal van de dokter in Shanghai die zei dat je eerst maar kruiden moest gaan doen vooraleer je met gynaecologie kon beginnen. Kun je uitleggen waarom dat zo is?
Ik werk veel met vrouwen en vrouwen zijn van nature bloedwezens. Het hele aspect van bloed pathologieën, zoals bloedleegte of stase, is dus een belangrijke factor. Dat gaat meestal veel sneller als je daar kruiden voor hebt. Bloed voeden kun je natuurlijk ook met acupunctuur, bv. stel dat je spijsvertering niet goed werkt, waardoor iemand de essentie van de voeding niet opneemt en daardoor een tekort aan bloedenergie opbouwt. Dat kun je met acupunctuur heel goed oplossen omdat je het maag / milt systeem kunt reguleren.
Acupunctuur is goed om het systeem af te stellen en te reguleren
maar als dat systeem onvoldoende substantie heeft dan heb je toch kruiden nodig.
Als de spijsvertering gewoon optimaal werkt en ondanks dat zijn er toch substantieel tekorten dan zou je kunnen zeggen dat voeding dat oplost maar naar mijn mening is voeding meer om iemand gezond te houden. Hoe meer afwijkend de gezondheid is, hoe meer je de voeding moet uitbreiden en dat zijn de kruiden. Hoe ernstiger de ziekte, hoe sterker de kruiden. Bv. bij bloedstase, met acupunctuur kun je het bloed bewegen door de qi te bewegen. Maar als er echt harde accumulaties zijn, bv. endometriose, vleesbomen of verklevingen; dan heb je bloedbrekende kruiden nodig. Acupunctuur alleen zal dat niet oplossen. Daarbij wil ik graag vermelden dat dat veel mensen denken dat met name de tonificerende formules belangrijk zijn, maar dat geloof ik zeer zeker niet. In onze Westerse wereld hebben juist veel patiënten baat bij formules die eerst de excessen, zoals bv stagnatie of hitte, oplossen. Eénmaal de energie dan weer beter doorstroomt, zie je vaak dat de deficiënties veel makkelijker op te lossen zijn want het systeem werkt weer. Dat wordt vaak onderschat. De kracht van kruiden. Soms kun je best lang bezig zijn met acupunctuur terwijl je het met één of twee kruidenformules zo hebt opgelost.
Wat is precies een kruidenformule?
Typerend aan de Chinese fytotherapie is dat je nooit gebruik maakt van enkelvoudige kruiden net vanwege het holistische aspect. Zo ook spreken we niet over een lever of een maag maar over de interactie tussen die organen, we kijken naar de hele persoon. Zo kijken we ook naar de werking van kruiden. Kruid A heeft bv. een bepaalde werking maar kruid B heeft een andere werking, als je die dan samenvoegt dan heb je niet 1+1=2 maar =3, het principe van synergie. Bepaalde kenmerken activeren elkaar waar-door je nog extra effect krijgt. Je kunt dus niet zomaar een kruid weglaten uit een formule want dan verander je dus de hele formule. Soms voegt men ook kruiden toe om de formule beter opneembaar te maken of om toxische aspecten weg te nemen.
Jullie praktijk is gericht op vrouwen – kan men hier als man ook terecht?
Op onze voordeur staat inderdaad “voor vrouwen” omdat onze specialisatie gynaecologie is, dat wil echter niet zeggen dat ik geen mannen zie. Ook mannen kunnen hier terecht met met allerlei klachten. Zo hebben we hier mannen met andrologische klachten zoals verminderde zaadkwaliteit of prostaatklachten, maar ook mannen met andere klachten zoals bv Meniere, of slaapproblemen etc. We zien hier dus ook wel mensen voor hoofdpijn of rugpijn maar 90% van onze patiënten komt hier toch voor de gynaecologie. Dat is wel fijn. Op het moment dat je een keuze maakt voor specialisatie dan kun je daar ook echt goed in worden.
Als je het hebt over gynaecologie, wat voor klachten behandelen jullie zoal?
Een breed scala aan gynaecologische klachten, bv menstruatie-klachten, of vrouwen met vaginale klachten, of fertiliteitsproblematiek. Heel divers. Dat Chinese Geneeskunde kan helpen bij dit soort ‘interne’ klachten wordt gelukkig steeds bekender. Er komen hier inmiddels ook jonge meiden die op hun 15e door hun moeder hiernaartoe gestuurd worden omdat ze dermate pijnlijke of hevige menstruaties hebben. Dat vind ik echt heel mooi. Dan kun je vanaf het begin van zo’n menstruele cyclus inspelen opdat die goed geregeld is. Daarmee voorkom je later een hoop mogelijke problemen.
Bij menstruele klachten kun je denken aan pijnlijke menstruatie, te veel bloedverlies of juist geen cyclus: amenorroe. Daarnaast heb je dan de menopauzeklachten zoals opvliegers, niet slapen of heel wiebelige emoties. We zien hier in de praktijk veel koppels met een kinderwens. De oorzaak van het niet zwanger worden kan uiteraard heel verschillend zijn. Dat kan oa. bij de man liggen, bv. door te lage zaadkwaliteit of kwantiteit. Westers gezien kun je daar weinig mee, maar Chinees gezien dus wel. Als je daarvoor kruiden geeft, dan zie je na 3 maanden een duidelijk effect. Een groeiende groep patiënten binnen het infertiliteitsdeel zijn de vrouwen met de habituele miskramen. Bij fertiliteit denken we vaak aan zwanger worden, maar je moet ook zwanger blijven. De Chinese geneeskunde haalt hier echt heel veel succes mee. Verder zien we bv regelmatig vrouwen met premenstruele klachten zoals pijnlijke borsten of migraine.
Laat ons over één ding duidelijk zijn: menstruatie hoort niet pijnlijk te zijn,
het is deel van de vrouwelijke fysiologie, het is zo natuurlijk als eb en vloed.
Pijn en ongemak bij de menstruatie beschouwt men in het westen vaak als een normaal gegeven, maar dat is dus niet zo!
PCOS en menopauze zijn toch vaak hormonale klachten , op welke manier werkt acupunctuur of kruiden op het hormonale systeem?
Chinezen hebben het inderdaad niet over hormonen maar waar de Chinezen het wel over hebben zijn de extra meridianen. Met name de Ren Mai, Chong Mai en Du Mai. Dat zijn degene die binnen ons Chinese denken de verbinding leggen tussen baarmoeder (incl. eierstokken en eileiders), de nier energie, het hart en de hersenen. Als je die verbindingen bekijkt dan komt dat enigszins overeen met de HPO-as in het Westerse denken. Hypofyse, hypothalamus en pituitairy as. Als je kijkt naar de functies die horen bij de extra meridianen, dan gaan ze allemaal over het reguleren van hormonale klachten of het hormoonsysteem. Ren Mai werkt bv. heel goed in bij zwangerschap, vergroeiingen zoals myomen, … maw. gynaecologische klachten. In het Westen zegt men hormonale klachten, vanuit Chinese optiek heeft men het dus over de extra meridianen. Daar kun je zowel met acupunctuur als met kruiden op inwerken.
Is het extra meridianen systeem dan vergelijkbaar met het hormonale stelsel?
Ja, maar er is één heel groot, cruciaal verschil en dat is dat wij niet geïsoleerd denken. Je kijkt naar het groter geheel en naar de verbindingen. Dat is ook de grootste kracht van Chinese geneeskunde. Wij gaan dus niet met onze microscoop inzoomen op de baarmoeder als iemand niet zwanger raakt, maar we kijken naar welke verbindingen te maken hebben met de baarmoeder en op welke manier loopt het spaak? Hoe komt het dat er te weinig energie zit of materie, bloed of yin enz… of komt het net omdat die verbindingen geblokkeerd zijn? Bv. bij habituele miskramen zie je vaak dat er een bloedleegte is. Gebrek aan bloed-energie. Dan kun je wel focussen op de baarmoeder maar het zijn hart- en lever-energie die via de Chong Mai die baarmoeder van bloed voorzien. Ook kan er bloedstase zijn maar de oorzaak van die stase hoeft zich niet noodzakelijk in de baarmoeder te zijn. Er kan koude of hitte zijn in de meridianen waardoor de circulatie niet op orde is.
Je kijkt dus naar hoe het gehele systeem en hoe het proces in elkaar zit en zoekt daarin de oorzaak – is dat Westers gezien dan zo verschillend?
Westers gezien zoeken ze ook naar oorzaken maar voor mij stopt de vraag te vroeg in het Westerse denken. Bv. als iemand komt met endometriose heeft men daar Westers gezien geen antwoord op, waarom die endometriose zich ontwikkeld heeft. Dus bij menstruatiepijnen komt een westers arts soms tot de conclusie dat de oorzaak bij endometriose ligt, maar daar stopt de vraagstelling dan. De reden voor het ontstaan van de endometriose wordt niet beantwoord. De vervolgvraag is veel interessanter: hoe komt iemand aan die bloedstase? Is dat vanwege koude of hitte die het bloed doet indikken? Is er slijm waardoor het bloed niet goed stroomt? TCM gaat dus verder. Eigenlijk ga je verder tot je het hele patroon ontrafeld hebt, tot je het hele mechanisme begrijpt, want je kunt pas behandelen als je het gehele mechanisme begrijpt. Je kan de endometriose-laesies of chocoladecysten wegsnijden, maar het komt steeds weer terug, omdat je de onderliggende oorzaak niet aangepakt hebt. Let wel: de Westerse Geneeskunde heeft zeker ook veel te bieden. Diagnostische middelen als echoscopie, MRI, hormoononderzoek etc kunnen ons vaak extra informatie geven, die je meeneemt in je energetische diagnose. Mijn diagnose is dan ook pas af als ik het mechanisme kan uitleggen hoe iemand in die situatie is beland. Dat betekent niet dat eens ik gediagnosticeerd heb dat ik niet meer hoef verder te denken. Je mag ervan uitgaan dat wanneer je behandelt er ook effect is. Het volgende consult is dus sowieso weer anders. Er zijn dingen opgelost en je komt weer op een nieuwe laag. Ik kijk altijd naar de fase van de cyclus waar diegene in zit en wat presenteert er zich nu op dit moment? De laatste jaren ben ik in mijn manier van diagnostiseren steeds meer het Zes Divisie-denken gaan integreren. De Zes Divisies zie ik zeker niet enkel als een soort ‘gelaagd’ systeem, maar meer als de energetische bewegingen van het yang in het lichaam. Hoe beweegt de levenskracht in ons? Hoe komt de zon –het yang – op en gaat het weer onder in mijn lijf? Bijv. Taiyang is als de zon die opkomt, een beweging naar boven en naar buiten, dus dat gaat over het openen van de porieen, wat een functie van de Long-energie is –Long-Taiyin heeft zijn energetische actie op Taiyang- . Bij Yangming staat de zon op 12u midden boven je hoofd te branden. Je kunt je in-beelden dat als er stagnatie is in de Yangming-organen en de zon dus niet wil dalen dan verhit je heel erg. Op die manier ben ik gaan kijken naar hoe ik dat aspect van de zon in ons lijf kan vertalen naar meridianen. De maag meridiaan is meer dan de maag, het is Zu Yang Ming. Deze manier van denken komt vanuit de Shang Han Lun. Loskomen dus van puur in Zangfu denken maar kijken naar de bewegingen binnen die divisies.
Werken jullie ook samen met de reguliere zorg?
We krijgen regelmatig patiënten doorgestuurd vanuit verschillende ziekenhuizen in Amsterdam zoals het VU en het AMC. Het is een heel wisselende werking. Er zijn gynaecologen die er absoluut voor openstaan en anderen die het weer als onzin afschrijven. Als er een goede dialoog is met de behandelende gynaecoloog is dat natuurlijk altijd in het voordeel van de patiënt. Maar we hebben hier ook enkele huisartsen en gynaecologen onder behandeling die zeer tevreden zijn, en dat is natuurlijk de beste reclame.
Heb je nog 3 tips voor onze lezers om aan hun gezondheid bij te dragen?
Naast het feit dat je vooral je passie moet volgen in het leven verwijs ik graag naar de drie tips die ik ooit kreeg van mijn professor Dr. Li Xiu-zhen in China. Een dame die op haar 78e levensjaar nog steeds 80 patiënten per dag zag, van ‘s morgens 8u tot ‘s avonds half 7. Bij iedereen was ze de rust zelve, helder en oprecht begaan met de patiënt. Toen ik haar naar haar geheim vroeg vertelde ze me:
1. Ik eet alles: vlees, vis, groente en fruit. Maar met mate.
2. Ik doe elke dag Taiji of Qigong, iets van beweging.
3. Nooit boos worden. Dat is het belangrijkste.
Die laatste vind ik best een uitdaging, maar met regelmatig mediteren kan je al een stuk makkelijker de dingen relativeren.