Yin Yang Theorie
De yin yang theorie is een basisgegeven, niet alleen voor het begrijpen van de Chinese geneeskunde maar binnen de gehele cultuur. Je kunt het idee van yin yang overal op toepassen. Hoewel het basisidee voor velen onder ons een simpel gegeven lijkt is het uiteindelijk een complexe manier van kijken naar het menselijk bestaan in een dynamische wereld. Het is een manier om de wereld om ons heen te begrijpen. Een wereld die ontstaat door de relaties tussen tegengestelden.
De theorie is in eerste instantie een manier van categorisatie. Het is een verzameling van associaties en categorisaties. We zien wel vaker lijstjes opduiken met yin en yang elementen maar omdat het principe toegepast kan worden op alle elementen in dit universum zou het onbegonnen werk zijn om een volledige indeling te geven. De lijst zou immers eindeloos zijn. We dienen echter steeds een nuance aan te brengen en dat is die van relativiteit. Elke indeling is relatief. Daarom zou het op zich ook verkeerd zijn om te zeggen iets is absoluut Yin of Yang. Elk object van categorisatie staat in relatie tot datgene waarmee het vergeleken wordt. In dit geval dus zijn tegengestelde. Alles is relatief en we kunnen enkel de dingen kennen in relatie tot iets anders. Yin en yang zijn uitersten van een zelfde continuüm. Daarnaast heeft elk object de potentie om zijn tegengestelde te worden.
De yin yang theorie is een filosofische school van denken, een vorm van naturalisme waarbij de Natuur op een positieve manier benaderd wordt. Het is een inclusieve manier van kijken waardoor men zich niet richt op het controleren of onderwerpen van de Natuur maar op het handelen in harmonie met zijn inherente wetten. Het complementariteitsprincipe zorgt voor een alternerende en pulserende interactie tussen de twee principes waarbij iets nooit perfect yin of perfect yang is. Er is steeds een vorm van dominantie van het één over de ander. Omdat yin en yang beiden dezelfde oorsprong hebben zijn ze gelijkwaardig aan elkaar en kan er dus geen sprake zijn van het één is beter dan het andere.
Je kunt de concepten niet zien als puur logische entiteiten noch als simpele kosmologische principes. Het is niet alleen een manier van categoriseren maar ook een manier van kwalificeren. Dat betekent dat er een mate van gradering mogelijk is. Het is geen statisch gegeven maar een dynamisch proces. Het is zelden een statische 50-50 relatie, dit is enkel een momentopname waar het proces doorheen gaat. Dit dynamische proces is de kern van de hele zaak en vind je terug in het boek der veranderingen – de Yijing. In dat opzicht kun je stellen dat kennis van de Yijing en daarmee van de omzetting en het dynamische spel tussen yin en yang – de basis vormt van de Chinese geneeskunde.
Differentiatie kan gezien worden in het licht van kwalitatieve en kwantitatieve overlapping. Kwalitatief betekent dat bij de indeling van yang en yin, yang verder kan onderverdeeld worden in yang en yin, daarbij weer verder in yang en yin, enz… Datzelfde geldt overigens ook voor yin. Een voorbeeld hiervan is dat het bovenlichaam yang is en het onderlichaam yin. Binnen dit bovenlichaam (yang) is de voorkant yang en de achterkant yin. Is de rechterarm yang en de linkerarm yin. Is de binnenkant van de arm yin en de buitenkant yang. Kwantitatief gaat dan weer meer over de mate van yin en yang gezien vanuit de cyclische fasen. Zo heeft 1u ochtend minder yang dan 4u in de ochtend en weer minder yang dan 11u in de ochtend. De overgang van de ene polariteit naar de andere verloopt gradueel en in een onafgebroken proces.
In eerste instantie werd dit een viervoudige categorisatie van yang in yin, yin in yin, yin in yang en yang in yang. Ook wel genoemd als jong yin, vol yin, jong yang en vol yang. Yin en yang kunnen dus verbindingen aangaan met elkaar. Iets kan zowel yin als yang zijn. Hoe yin en yang verder differentiëren vind je terug in het schema van Wuji – Taiji – YinYang – Wuxing – 10.000 dingen. Na de 4 vormen van paarvorming van yin en yang krijg je de trigrammen. Gecombineerd vormen deze trigrammen de hexagrammen en daarvan zijn er 64 combinaties. Deze hexagrammen, dat is wat de Yijing is. Je kunt stellen dat de Yijing een taal is die is opgebouwd uit combinaties van yin en yang.
Als één ding duidelijk mag zijn is dat yin en yang geen vaste gegevens zijn maar dat zij in een continue spel van verandering verkeren. Het is geen statisch concept. Het Taiji symbool staat niet stil maar is in continue beweging. Gelijkaardig aan het Hellenistisch concept van ‘panta rhei’ waarbij alles stroomt. Er is een permanente beweging, alles is in een staat van verandering. De enige constante in het universum is dat alles verandert. Deze dynamiek, die manier van verandering, dat is wat je wil leren begrijpen.
Uiteraard zijn er ook processen die complexer zijn dan met een viervoudige indeling zijn te omschrijven. Vandaar dat er is doorontwikkeld naar trigrammen en hexagrammen. Waarbij de 64 hexagrammen de ultieme differentiatie zijn en daarmee alles in onze wereld kan omschreven worden. Omdat alles in het universum omschreven kan worden in termen van deze hexagrammen kun je stellen dat alles gebaseerd is op yin en yang. Yin en yang zijn daarbij fasen in een cyclische beweging waarbij de één continue in de ander wordt omgezet. Het is een transformatieproces. De relatie tussen deze twee is wat je terugvind in het Taiji symbool en symboliseert wat men noemt de ‘onderlinge afhankelijkheid’ van yin en yang. Het Taiji symboliseert perfectie en beide paren omsluitend bezit het alle mogelijkheden van de kosmos terwijl het tegelijk hun inter-relationele aard benadrukt.
De Chinese geneeskunde gaat ervan uit dat het menselijk lichaam is ontstaan door het mengen van yin en yang. De Huang Di Nei Jing zegt: twee soorten qi trekken elkaar aan om te vermengen en zo een fysische entiteit te vormen. Die yin yang verhoudingen vinden we terug in de categorisatie van alle fenomenen en dus ook van de aspecten van het lichaam. Naast de regionen van het lichaam (zie bovenstaand voorbeeld van voor en achterkant / boven en onderkant) heb je classificatie van de interne organen: de volle organen zijn yin (lever, hart, nieren, milt, longen) en de holle organen zijn yang (dikke en dunne darm, galblaas, maag, blaas). Dit is wat men kent als de ZhangFu. Het op deze manier in kaart brengen van het lichaam stelde een arts in staat om de natuur van een ziekte te categoriseren als zijnde actief in een yin of yang regio. Iets wat zijn manier van behandelen mee zou bepalen.
Dit wat betreft de eenvoudige tweedeling in tegengestelden. Een voorbeeld van een meer complexe differentiatie is de indeling van de 12 kanalen van het lichaam waarbij 2×3 kanalen yin zijn en 2×3 kanalen yang zijn. Dit is wat men noemt de zes divisies. Een ander mooi voorbeeld van hoe de principes van yin yang worden ingezet in de geneeskunde is de basis diagnostische methode van de Ba Gang ofwel 8 principes. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in de volgende thema’s: Is het yin of yang – is het extern of intern – warm of koud – vol of leeg.
Het principe wordt binnen de Chinese geneeskunde op verschillende manieren toegepast. Het biedt ruimte aan het indelen van de histologische structuren van het menselijk lichaam. Het geeft de relatie weer tussen structuren en hun functies. Het categoriseert de pathogenese waarbij we een onderverdeling hebben in exces yin of yang en deficiëntie van yin of yang. Het geeft ons niet alleen een handvat bij de diagnose en syndroom differentiatie maar het is tevens onze gids bij de keuze van behandeling.
Bibliografie:
– Donald E. Kendall, 2002. Dao of Chinese Medicine – understanding an ancient healing art; Oxford University Press Inc. New York; ISBN 978-0-19-592104-5
– Giovanni Maciocia, 1989. The Foundations of Chinese Medicine – a comprehensive text for acupuncturists and herbalists; Churchill Livingstone Inc. New York; ISBN 0-443-03980-1
– Huang Jianping, 1995. Methodology of TCM; New World Press, Beijing China; ISBN 7-80005-266-4
– Jeaneane Fowler, 2005. An introduction to the Philosophy and Religion of Taoism – Pathways to immortality; Sussex academic press Brighton Portland; ISBN 1-84519-086-6
– Porkert M. 1978. The theoretical Foundations of Chinese Medicine – Systems of correspondence. MIT Press; ISBN 0-262-16058
– P. Unschuld, 2003. Huang Di nei jing su wen – Nature, knowledge, imagery in an Ancient Chinese Medical Text; University of California Press; ISBN 978-0-520-23322-5
– R. Goris 2006. De Yijing van Koning Wen; Altamira Becht, Haarlem; ISBN 9069636565 / NUR722
– Zuo Yanfu, 2000. Basic Theory of Traditional Chinese Medicine 2003. Publishing House of Shanghai University of TCM; ISBN 7-81010-682-1
Artikel gepubliceerd door de Stichting Chinese Yang Sheng and TCM. Wil je meer weten over de Stichting of de verschillende onderdelen en projecten? Neem dan een kijkje op www.cnys-tcm.com maar je mag ook altijd mailen naar info@cnys-tcm.com.